مقدمه

محاسبه عدم قطعیت برای هر آزمایشگاهی که می‌خواهد تایید صلاحیت استانداردهای بین المللی را دریافت نماید، مطابق با الزامات استانداردهای ISO/IEC 17025 و ISO 15189 یکی از الزامات ضروری و پیش نیازها تایید صلاحیت مراکز آزمایشگاهی می باشد. انجام محاسبات مربوط به عدم‌قطعیت در پروژه‌های مربوط به پیاده‌سازی این استانداردها از دشوارترین و زمانبر ترین فعالیت‌ها می‌باشد. بر این اساس نرم افزارهای زیادی برای محاسبه عدم‌قطعیت ایجاد شده‌اند که استفاده از آنها برای بدست آرودن بودجه عدم قطعیت و صرفه جویی در زمان انجام محاسبات مفید می‌باشند. لذا توصیه می شود برای جلوگیری از اتلاف وقت خود، ماشین حساب، قلم و کاغذ را برای محاسبه عدم قطعیت کنار بگذارید و نرم افزاری مناسب را برای محاسبه عدم قطعیت بیابید.

اگر یک آزمایشگاه تایید صلاحیت شده بر اساس استانداردهای ISO/IEC 17025 یا ISO 15189 هستید، یا تصمیم دارید تایید صلاحیت مربوط به این استانداردها را دریافت نمایید، داشتن یک نرم افزار خوب برای تخمین عدم قطعیت در اندازه گیری به شما کمک زیادی می‌کند. همچنین اگر به در جستجوی برای یافتن نرم افزاری مناسب برای محاسبه عدم‌قطعیت می‌باشید مطالعه این پست برای شما برای انتخاب نرم افزار مناسب جهت برآورد عدم‌قطعیت در اندازه گیری بسیار مفید می تواند باشد. در این پست ۹ نرم افزار محاسبه عدم قطعیت که می توانید آنها را به صورت رایگان دریافت کنید، معرفی می‌شوند و لینک دانلود آنها در اختیار شما قرار داده می شود. علاوه بر این تصویری از صفحه اصلی این نرم افزارها و تجربه استفاده از آنها ارائه می شود که می تواند برای تصمیم‌گیری در انتخاب نرم‌افزار مناسب جهت محاسبه عدم قطعیت کمک زیادی به شما نماید.

نکته مهم دیگر که باید برای استفاده از نرم افزار جهت برآورد عدم قطعیت به آن توجه شود آن است که در زمان استفاده از این نرم افزارها باید بتوان سوابق مربوط به تخمین عدم قطعیت را برای دامنه که قرار است آزمایشگاه بر اساس آن تایید صلاحیت شود، را آرشیو نمود. لذا اگر به دنبال نرم افزار رایگان برای محاسبه عدم قطعیت می‌باشد، باید این مورد را نیز در نظر بگیرید که سوابق عدم قطعیت محاسبه شده توسط برخی از نرم افزارهای رایگان قابل آرشو کردن نمی‌باشد و شما نمی توانید در زمان ارزیابی آن را به تیم ارزیابی ارائه نمایید.

---

نرم افزارهای رایگان محاسبه عدم قطعیت اندازه گیری

در زیر لیستی از نرم افزارهای محاسبه عدم قطعیت اندازه گیری که شما می‌توانید نسخه‌ای رایگان از آنها را دانلود و بر روی کامپیوتر خود نصب کنید، آورده شده است:

۱- QMSys GUM;

۲- GUMsim

۳- MUKit;

۴- GUM Workbench;

۵- NIST Uncertainty Machine;

۶- UnCal 3.2;

۷- Uncertainty Sidekick;

۸- NPL Measurement Uncertainty Software;

 ۹- Gum Tree Calculator;

در ادامه این پوست می‌خواهیم شما را با نرم افزارهای فوق بیشتر آشنا کنیم و در نهایت می‌خواهیم بهترین نرم افزاری را که خودم از آن برای محاسبه عدم قطعیت استفاده می کنم را به شما معرفی کنم.

---

۱- QMSys GUM

 

شرح

QMSys GUM یک نرم افزار محاسه عدم قطعیت می‌باشد، که در کشور بلغارستان توسعه یافته است، این نرم افزار برای برآورد عدم قطعیت اندازه گیری در فرآیندهای اندازه گیری خطی که زیر مجموعه روش GUM می‌باشد، طراحی شده است. این نرم افزار به صورت پارتابل می‌باشد و نیاز به نصب آن بر روی کامپیوتر وجود ندارد و می توان آن را با استفاده از فلش داریو بر روی هر کامپیوتری مورد استفاده قرار داد. استفاده از این نرم افزار برای مدت زمان ۳۰ روز به صورت رایگان می‌باشد که شما می‌توانید آن را از طریق لینک زیر دریافت نمایید.

دریافت نرم افزار QMSys GUM برای محاسبه عدم قطعیت در اندازه گیری

مشخصه های کلیدی:

آخرین ویرایش سال 2016 ؛
رابط کاربری زیبا؛
آسان برای استفاده؛
اپشن‌های پایه تا پیشرفته؛
طراحی شده برای بودجه‌های عدم قطعیت بزرگ و کوچک؛
ویرایشگر متن شبیه به مایکروسافت ورد؛

قابلیت ارائه گزارش عدم قطعیت به زبان فارسی؛

قابلت محاسبه عدم قطعیت به دو روش GUM و MCM.

خلاصه

این نرم افزار را برای محاسبه عدم قطعیت به شخصه بسیار می‌پسندم، زیرا جدیدتر از بقیه برنامه‌ها و نرم افزارهای کابردی تولید شده برای محاسبه عدم قطعیت می‌باشد. رابط کابری آن زیبا است و شروع به کار و استفاده از آن برای محاسبه عدم قطعیت بسیار آسان است. علاوه بر این، شما می‌توانید به راحتی یادداشت‌های خودتان را برای تجزیه و تحلیل عدم‌قطعیت به این نرم افزار اضافه کنید. در نهایت، بودجه‌بندی ارائه شده توسط این نرم افزار برای عدم قطعیت بسیار خوب است زیرا فرمت ارائه بودجه عدم قطعیت در این نرم افزار بسیار خوب و قابل درک و قابل تبدیل کردن به زبان فارسی است. این امر برای نشان دادن نتایج محاسبه عدم‌قطعیت به ارزیابان سیستم مدیریت کیفیت آزمایشگاه بسیار مهم است و آنها می‌تواند به راحتی بودجه عدم قطعیت بدست آمده را بررسی نمایند.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این نرم افزار می‌توانید به پست زیر مراجعه نمایید:

 

معرفی نرم افزار جامع QMSys GUM برای محاسبه عدم قطعیت در اندازه گیری 

 

جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص خرید این نرم افزار می‌توانید به پست زیر مراجعه نمایید:

 تهیه نرم افزار QMSys GUM

---

 2- Quodata – GUMsim

شرح:

GUMsim یک محصول نرم افزاری برای تعیین عدم قطعیت اندازه گیری در زمینه آزمون، کالیبراسیون تجهیزات و فرآیندهای اندازه گیری می باشد، که در شرکت QUO Data کشور آلمان تولید شده است. الگوریتم های مورد استفاده در این نرم افزار بر اساس راهنمای فعلی بیان عدم قطعیت در اندازه گیری (GUM) و مکمل شماره یک GUM، می‌باشد. (در مکمل یک GUM، نحوه محاسبه عدم قطعیت به روش مونت کارلو تشریح شده است.) 

نرم افزار GUMsim به تعیین عدم قطعیت اندازه گیری نتایج از رابطه ریاضی و ارزیابی آماری تمام عواملی که بر نتیجه اندازه گیری تاثیر گذراند، کمک می کند. این نرم افزار از یک محیط ورودی راحت داده ها برای هر یک از مدل‌های اندازه گیری، بهره می‌گیرد و به منظور کمک به افراد تازه کار، در این نرم افزار بسیاری از مدل‌های اندازه گیری کاربردی به عنوان الگوهایی از پیش تعریف شده در دسترس کاربران قرار گرفته است.

مشخصه های کلیدی:

 ابزار آماری توسعه یافته کامل با قیمت و بازده بسیار خوب؛

 خدمات پشتیبانی فنی جامع و حرفه‌ای؛

 وجود بسیاری از مدل های ریاضی اندازه گیری به صورت از پیش تعریف شده؛

رابط کاربری زیبا و آسان برای استفاده؛
قابلیت ارائه گزارش عدم قطعیت به زبان فارسی؛

قابلت محاسبه عدم قطعیت به دو روش GUM و MCM.

خلاصه:

با توجه به آن که نرم افزار GUMsim یکی از نرم افزارهای خوب موجود در بازار برای برآورد عدم‌قطعیت در اندازه گیری است استفاده از آن برای مراکز آزمایشگاهی توصیه می‌شود. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این نرم افزار می‌توانید به پست زیر مراجعه نمایید:

تعیین عدم قطعیت اندازه گیری مطابق با روش GUM‌ با کمک نرم افزار GUMSim 

 

---

۳- MUKit – Measurement Uncertainty Kit

شرح

MUkit یک نرم افزار محاسه عدم قطعیت به روش بالا به پایین (Top-Down) می باشد، که در کشور فنلاند توسعه یافته است، این نرم افزار برای برآورد عدم قطعیت اندازه گیری برای اساس آنچه که در راهنمای  Nordtest TR 537 تشریح شده، تولید شده است. استفاده از این نرم افزار کاملا رایگان می‌باشد و شما می‌توانید آن را از طریق لینک زیر دریافت نمایید.

دریافت نرم افزار MUkit برای محاسبه عدم قطعیت در اندازه گیری به روش بالا به پایین

مشخصه های کلیدی:

محاسبه عدم قطعیت اندازه گیری به روش بالا به پایین؛

مناسب برای آزمون های شمیایی و میکروبی؛

مناسب برای آزمون های پیچیده که مدلسازی آنها به روش GUM سخت است؛

خلاصه

این نرم افزار را برای محاسبه عدم قطعیت به روش بالا به پایین به شخصه می‌پسندم، زیرا تمام امکانات لازم را برای محاسبه عدم قطعیت بر اساس تکنیک بالا به پایین را دارد لذا به افرادی که تمایل به محاسبه عدم قطعیت به روش (Top-Down) دارند پیشنهاد می‌کنم حتما این نرم افزار را امتحان نمایند.

نرم افزار MUkit برای محاسبه عدم قطعیت به روش GUM تولید نشده است. لذا به علاقه مندان به استفاده از روش مدلسازی GUM برای محاسبه عدم قطعیت این نرم افزار اصلاً توصیه نمی‌شود آنها می توانند نرم افزارهای دیگری که در این پست معرفی شده‌اند، را تست نمایند.

---

۴- GUM Workbench

 

 

شرح:

یک از نرم افزارهای خوب محاسبه عدم قطعیت ساخت شرکت آلمانی Metrodata GmbH می‌باشد. در مقالات علمی بسیاری از این نرم افزار برای محاسبه عدم قطعیت استفاده شده است. الگوریتم های مورد استفاده در این نرم افزار بر اساس راهنمای فعلی بیان عدم قطعیت در اندازه گیری (GUM) و مکمل شماره یک GUM، می‌باشد. (در مکمل یک GUM، نحوه محاسبه عدم قطعیت به روش مونت کارلو تشریح شده است.) 

نرم افزار GUM Workbench به تعیین عدم قطعیت اندازه گیری نتایج از رابطه ریاضی و ارزیابی آماری تمام عواملی که بر نتیجه اندازه گیری تاثیر گذراند، کمک می‌کند. این نرم افزار از یک محیط ورودی راحت داده ها برای هر یک از مدل های اندازه گیری، بهره می گیرد و به منظور کمک به افراد تازه کار، مثال های ساده و پیچیده بسیار زیادی که به این نرم افزار محاسبات مربوط به عدم قطعیت آنها انجام شده است، در اینترنت و سایت شرکت سازنده نرم افزار در دسترس کاربران قرار گرفته است.

مشخصه های کلیدی:

رابط کاربری زیبا؛
آسان برای استفاده؛
طراحی شده برای بودجه‌های عدم قطعیت بزرگ و کوچک؛
قابلت محاسبه عدم قطعیت به دو روش GUM و MCM.

خلاصه:

با توجه به آن که نرم افزار GUM Workbench یکی از نرم افزارهای خوب موجود در بازار برای برآورد عدم‌قطعیت در اندازه گیری است، و از نسخه آموزشی آن نیز می‌توان برای محاسبه عدم‌قطعیت بسیاری از آزمون‌ها به صورت رایگان استفاده نمود، استفاده از این نرم افزار برای محاسبه عدم قطعیت در مراکز آزمایشگاهی توصیه می‌شود.

 

۵- NIST Uncertainty Machine

شرح:

نرم افزار محاسبه عدم قطعیت NIST یک برنامه کاربردی توسعه یافته در ایالات متحده آمریکا به منظور ارزیابی عدم‌ قطعیت از یک مدل اندازه گیری و یا معادله ریاضی است.

این نرم افزار قادر به محاسبه عدم قطعیت با استفاده از دو روش زیر است

۱- روش GUM و  روش  NIST Technical Note 1297

۲- روش مونت کارلو که در مکمل شماره یک GUM آمده است.

برای استفاده از نرم افزار محاسبه عدم قطعیت NIST نیاز است که نصب نرم افزار آماری R بر روی کامپیوتر به عنوان یک پیش نیاز دارد.

مشخصه های کلیدی:

رابط کاربری نرم افزار ساده است.

نرم افزار دارای امکانات (options) زیاد نمی باشد.

نرم افزار کاربرپسند است.

برای محاسبه عدم قطعیت با معادلات مختلف مناسب است.

دارای صفحه نمایش نتایج گیج کننده با یک نمودار زیبا است.

 خلاصه

 نرم افزار محاسبه عدم قطعیت NIST‌ نسبت به نرم افزارهای دیگر دارای رابط کاربری خیلی ساده است و امکانات (options) محدودی نسبت به سایر نرم افزارها دارد. با این حال کاربری ساده آن به عنوان یک مزیت می باشد.

آنچه که در این نرم افزار واقعاً نا امید کننده است عدم ارائه بودجه مناسب برای عدم قطعیت است بر این اساس نمی توان از آن برای آزمایشگاهی که می خواهد تایید صلاحیت استاندارد ISO/IEC 17025 یا ISO 15189 را دریافت کنند، استفاده نمود. لذا بکارگیری این نرم افزاربرای محاسبه عدم قطعیت در آزمایشگاه توصیه نمی شود.

دریافت نرم افزار NIST Uncertainty Machine برای محاسبه عدم قطعیت در اندازه گیری

---

۶- Hewlett-Packard UnCal 3.2

شرح:

نرم افزار Uncertainty Calculator 3.2 یک برنامه کاربردی برای محاسبه عدم قطعیت است که با ویندوز ۲۰۰۰ سازگار است. این نرم افزار توسط هوستون علم اوزان و مقادیر گروه شرکت هیولت پاکارد برای محاسبه عدم قطعیت برای اندازه گیری های معمولی به عنوان یک راه ساده توسعه یافته است.

روش مورد استفاده در این نرم افزار برای محاسبه عدم قطعیت بر اساس روش GUM و  روش  NIST Technical Note 1297 می باشد. 

 مشخصه های کلیدی:

زبان برنامه نویسی منسوخ

کابر پسند

آسان برای یادگیری

دارای مقدار زیادی از توابع

قابلیت انتقال اطلاعات به مجموعه آفیس (اکسل و ورود) را ندارد.

خلاصه

نرم افزار UnCal 3.2 یک ابزار ساده برای محاسبه عدم قطعیت است که کارکردن با آن بسیار ساده است. اما مشکل اصلی این نرم افزار عدم ارائه بودجه عدم قطعیت است. این امر برای مراکز آزمایشگاهی که قصد اخذ استانداردهای ISO/IEC 17025 و یا ISO 15189 را دارند، به عنوان یک مشکل جدی محسوب می شود. همچنین این نرم افزار مدتی زیادی است که به روز رسانی نشده است. لذا برای کارکنان مراکز آزمایشگاهی این نرم افزار به هیچ عنوان توصیه نمی شود. تنها افراد مبتدی که قصد یادگیری محاسبات مربوط به عدم قطعیت را دارند می‌تواند از این نرم افزار به صورت محدود استفاده نمایند.

دریافت نرم افزار UnCal 3.2 برای محاسبه عدم قطعیت

---

 7- Uncertainty Sidekick

شرح:

مشخصه های کلیدی:

خلاصه:

دریافت نرم افزار Uncertainty Sidekick برای محاسبه عدم قطعیت

---

۸- NPL Measurement Uncertainty Software

 

شرح:

مشخصه های کلیدی:

خلاصه:

دریافت نرم افزار Software for Measurement Uncertainty Evaluation

دریافت نرم افزار Compact Covariance Matrix Uncertainty Software

---

۱- GUM Tree Calculator (GTC)

 

شرح

این نرم افزار یکی از اولین نرم افزارهای ایجاد شده برای محاسبه عدم قطعیت می باشد که توسط آزمایشگاه استانداردهای اندازه گیری نیوزیلند (MSL) توسعه یافته است. این نرم افزار یک ابزار طراحی شده ساده برای استفاده از راهنماهای بین‌المللی در مورد نحوه محاسبه عدم قطعیت است. نرم افزار GUM Tree Calculator (GTC) یک نرم افزار بدون رابط کاربر گرافیکی است که بر اساس کد نویسی کار می کند بنابراین، برای کار با آن نیاز به دانش برنامه نویسی خاصی  است که لازم است برای کار با این نرم افزار آن را فراگیرید. اگر مایل به دریافت نرم افزار GTC هستید می توانید آن را از لینک زیر دریافت نمایید.

لینک دانلود نرم افزار (GUM Tree Calculator (GTC

مشخصه های کلیدی:

نرم افزار خط فرمان
بدون رابط کاربر گرافیکی (GUI)
نیاز به دانش برنامه نویسی در پایتون
دشوار است برای یادگیری

خلاصه

به نظر من این نرم افزار اگر شما دانش برنامه نویسی برنامه پایتون را دارید ممکن است یک ابزار قدرتمند برای محاسبه عدم‌قطعیت باشد. در غیر این صورت معتقدم که یادگیری این نرم افزار برای بسیاری از کاربران خیلی دشوار است. همچنین من شخصاً با برنامه نویسی پایتون آشنایی ندارم و تنها می توانم از این نرم افزار و قابلیت های آن به صورت محدود استفاده نمایم.

 

برگزاری دوره آموزشی محاسبه عدم قطعیت اندازه گیری با نرم افزار

جهت برگزاری دوره آموزشی تخمین عدم قطعیت اندازه گیری با استفاده از نرم‌افزارهای ذکر شده فوق می‌توانید با ما تماس بگیرید.