تاریخچه عدم قطعیت در اندازه‌گیری و راهنماهای معتبر مربوط به آن

عدم‌قطعیت اندازه‌گیری اولین بار در سال ۱۹۶۳ توسط موسسه ملی استاندارد و تکنولوژی امریکا (NIST) به عرصه جهانی معرفی گردید. این موسسه پیشنهاد کرد که عدم‌قطعیت برای آزمون‌های کمی باید بیان شود، اما جزئیات بیشتری در خصوص کاربرد و نحوه بیان آن ارائه نکرد.  پس از آن در سال ۱۹۸۷ با توجه به فقدان اجماع بین‌المللی در زمینه اظهار عدم‌قطعیت در اندازه‌گیری، (CIPM) عالیترین مرجع جهانی در اندازه‌شناسی از دفتر(BIPM)  درخواست کرد که برای حل این مشکل به کمک آزمایشگاه‌های استاندارد ملی توصیه نامه‌ای تهیه کند.

BIPM  یک پرسشنامه مفصل تهیه کرد و در میان آزمایشگاه‌های اندازه‌گیری ملی که به علاقه در این زمینه مشهور بودند ارایه کرد (جهت اطلاع به پنج سازمان بین‌المللی). در اوایل ۱۹۷۹ پاسخ‌ها از ۲۱ آزمایشگاه دریافت شد. تقریباً همه معتقد بودند که باید به یک رویه مورد قبول بین‌المللی برای اظهار عدم‌قطعیت دست یافت. اگرچه اجماعی در روش‌های استفاده شده نبود، BIPM نشستی برای دستیابی به رویه قابل قبول و یکسان برای اظهار عدم‌قطعیت تشکیل داد. این نشست با حضور متخصصانی از ۱۱ آزمایشگاه استاندارد ملی برگزار شد. این گروه کاری برای اظهار عدم‌قطعیت توصیه نامه‌ای را تهیه کردند که CIPM این توصیه نامه را در ۱۹۸۱ تصویب کرد و ۱۹۸۶ مجدداً آنرا تأیید نمود.

از آنجا که توصیه نامه تهیه شده توسط BIPM یک راهنمای خلاصه شده بود تا یک تشریح کامل از نحوه تخمین و اظهار عدم‌قطعیت، CIPM از سازمان ISO  درخواست کرد تا تهیه یک راهنمای کامل را در این خصوص بر عهده گیرد. این امر به خاطر توانایی بهتر ISO درانعکاس نیازهای گسترده بخشهای صنعت و تجارت بود. مسوولیت کار به گروه مشاور فنیISO در اندازهشناسی با نام TAG 4 واگذار شد زیرا یکی از وظایف TAG 4 هماهنگی و توسعه خطوط راهنما در موضوعات مرتبط با اندازه گیری می‌باشد. علاوه برISO شش سازمان IEC, CIPM, OIML, IUPAC, IUPAP, IFCC,  نیز در این گروه فعال بوده اند  و در انتها، راهنمایی با همکاری شش سازمان مذکور و سر پرستی سازمان ISO با نام:

 Guide to The Expression of Uncertainty in Measurement (GUM)

در سال ۱۹۹۵ با عنوان GUM 95 منتشر گشت. در سال ۲۰۰۸ دفتر بین‌المللی اوزان و مقیاس‌ها (BIPM( اصلاحات جزئی را در GUM 95 ایجاد نمود و آن را تحت عنوان “ارزیابی داده‌های اندازه‌گیری – راهنمای بیان عدم‌قطعیت در اندازه‌گیری (JCGM 100:2008)” منتشر نمود. پس از آن نیز مدارک تکمیلی مربوط به عدم‌قطعیت در اندازه‌ گیری توسط این سازمان منتشر گردید که مهمترین‌ آنها به شرح زیر است: 

– ارزیابی داده‌های اندازه‌گیری – مقدمه‌ای بر “راهنمای بیان عدم‌قطعیت در اندازه‌گیری” و مدارک مربوطه (JCGM 104:2009)

– ارزیابی داده‌های اندازه‌گیری – مکمل ۱ برای “راهنمای بیان عدم‌قطعیت در اندازه‌گیری”- گسترش توزیع با استفاده از روش مونت کارلو (JCGM 101:2008)

– ارزیابی داده‌های اندازه‌گیری – مکمل ۲ برای “راهنمای بیان عدم‌قطعیت در اندازه‌گیری”- توسعه برای هر تعداد از کمیت خروجی (JCGM 102:2011)

– ارزیابی داده‌های اندازه‌گیری – نقش عدم‌قطعیت اندازه‌گیری در ارزیابی انطباق (JCGM 106:2012)

برای دریافت متن کامل هر یک از راهنماهای ذکر شده فوق می‌توانید بر روی آنها کلیک نمایید. 

در حال حاضر نیز دفتر بین‌المللی اوزان و مقیاس‌ها (BIPM( سه راهنمای جدید و مربوط با عدم قطعیت در اندازه گیری در دست تدوین دارد، این سه راهنما عبارتند از:

– ارزیابی داده های اندازه گیری – مفاهیم و اصول اساسی

– ارزیابی داده های اندازه گیری – مکمل ۳ برای “راهنمای بیان عدم قطعیت در اندازه گیری” – مدلسازی

– ارزیابی داده های اندازه گیری – کاربرد روش حداقل مربعات