یک روش ساده برای تعیین فواصل کالیبراسیون تجهیزات اندازه گیری

در پست قبلی ۷ راهنما و مقاله معتبر برای تعیین فواصل کالیبراسیون معرفی گردید. در این پست در نظر داریم یک روش ساده را برای تعیین و بازنگری فواصل زمانی کالیبراسیون ارائه دهیم. 

پس از بررسی کامل راهنماها و مقالاتی که در پست قبلی پیشنهاد گردید، می‌توان به این نتیجه رسید که اکثر روش‌های پیشنهاد شده موجود برای کارکنان مراکز آزمایشگاهی پیچیده می‌باشند. شاید برای یک شخص که پیش زمینه آماری خوبی دارد و با کنترل کیفیت آماری آشنایی دارد این روش‌ها ساده باشند، ولی برای اکثر تکنسین‌ها و کارشناسان آزمایشگاه‌ها استفاده از تکنیک‌های آماری و ریاضی پیشنهاد شده در پست قبلی برای تعیین فواصل کالیبراسیون دشوار می‌باشند. بر این اساس در این پست یک روش ساده برای تعیین فواصل زمانی کالیبراسیون ارائه می‌شود که تمامی کارکنان آزمایشگاه‌ها می‌توانند از آن به راحتی استفاده نمایند. نام این روش ساده، روش تنظیم خودکار یا پلکانی می‌باشد. این روش در مقاله‌ای در کارگاه آموزشی و سمپوزیوم بین‌المللی NCSL 2006 در نشویل، تنسی که در پست قبلی آورده شده، نیز استفاده شده است. (اصل مقاله آن از لینک زیر قابل دانلود است.) در متن مقاله ذکر شده است که روش ساده پیشنهاد شده در آن برگرفته شده از راهنمای معتبر NCSL RP 1 است.

دانلود مقاله تجزیه و تحلیل فواصل کالیبراسیون به روش ساده

اساس این روش به این صورت است که هرگاه تجهیزی کالیبره می‌شود، در صورتیکه نتایج کالیبراسیون تجهیز برای مثال در محدوده ۸۰% حدود رواداری (حداکثر خطای مجاز) باشد، فاصله کالیبراسیون بعدی افزایش می‌یابد و اگر خارج از این حدود رواداری (حداکثر خطای مجاز) باشد، فاصله کالیبراسیون کاهش می‌یابد. با این روش فاصله بین کالیبراسیون‌ها به آسانی و بسیار سریع تعیین می‌شود.

برای استفاده از این روش ابتدا لازم است حدود رواداری (حداکثر خطای مجاز (MPE)) برای تجهیز تعیین شود. معمولاً حداکثر خطای مجاز برای تجهیزات در استانداردهای انجام کالیبراسیون و آزمون آورده می‌شود و شرکت کالیبره کننده مقدار آن را در گواهینامه‌های کالیبراسیون خود گزارش می‌نمایند. در برخی از موارد نیز حداکثر خطای مجاز تجهیز توسط سازنده تجهیزات در کاتالوگ تجهیز ذکر شده است. 

پس از مشخص شدن حدود رواداری (حداکثر خطای مجاز) می‌توان فاصله زمانی کالیبراسیون تجهیزات را با استفاده از رابطه زیر تعیین کرد:

(CI_NEW= CI_OLD * (W₁*X + W₂*Y + W₃*Z

در این رابطه:

CL_NEW: فاصله کالیبراسیون جدید

CL_OLD: فاصله کالیبراسیون قبلی یا اولیه

W₁: وزن برای آخرین کالیبراسیون = ۰٫۸

W₂: وزن برای یکی قبل از آخرین کالیبراسیون = ۰٫۲

W₃: وزن برای دو تا قبل از آخرین کالیبراسیون = ۰٫۱ 

X: ضریب برای وضعیت به دست آمده در آخرین کالیبراسیون

Y: ضریب برای وضعیت به دست آمده در کالیبراسیون یکی قبل از آخر

Z: ضریب برای وضعیت به دست آمده در کالیبراسیون دو تا قبل از آخر

مقادیر ضرایب Z , Y, X  با توجه به جدول زیر بر اساس نتایج کالیبراسیون در هر دوره تعیین می‌گردد.

در راهنمای استاندارد دفاعی ایران (IDS 690-3) برای تعیین وضعیت پیشنهاد شده که از نسبت رانش ابزار اندازه‌گیری به عدم‌قطعیت آن استفاده شود. اگر بخواهیم از IDS 690-3 برای تعیین وضعیت‌ها استفاده کنیم لازم است ابتدا میزان رانش تجهیزات اندازه‌گیری در فاصله زمانی دو کالیبراسیون محاسبه شود. (نحوه محاسبه رانش ابزار اندازه‌گیری در مطالب قبلی که در سایت درج گردیده، آورده شده است.)  پس از آن نسبت رانش به عدم‌قطعیت گزارش شده در گواهینامه کالیبراسیون تجهیز اندازه‌گیری تعیین می‌شود. در نهایت از جدول زیر که در راهنمای IDS 690-3 آورده شده است، مقدار ضرایب  Z , Y, X تعیین ‎‌می‌گردد.