شش سیگما یک روش بهبود کیفیت است که در کسب و کارها زیادی در دهه‌ها اخیر مورد استفاده قرار گرفته است؛ دلیل این امر کسب نتایج مطلوب توسط بسیاری از سازمان‌های که شش سیمگا را بکارگرفته‌اند، می‌باشد. یک پروژه شش سیگما دارای یک سری مراحل مشخص می‌باشد که در بسیاری از صنایع در کشورهای گوناگون در سراسر جهان از این مراحل برای حل مشکلات خود استفاده شده است و سازمان‌های زیادی با اجرای پروژه‌های شش سیگما میلیاردها دلار صرفه جویی در هزینه‌های خود داشته‌اند.

شش سیگما به شدت بر تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از روش‌های آمار تکیه دارد بر این اساس بسیاری از افراد در استفاده از این تکنیک برای بهبود کیفیت با توجه به جنبه‌های آماری زیاد آن واهمه دارند. با توجه به گسترش نرم‌افزارهای آماری و کنترل کیفیت مانند نرم‌افزار Minitab, Stat graph‌ و … هیچ سازمانی در استفاده از این روش نباید واهمه داشته باشد زیرا درست است که استفاده از تجزیه و تحلیل آماری داده‌های برای بهبود کیفیت امری حیاتی است، اما استفاده و درک اکثر تحلیل‌های آماری در شش سیگما (حتی اگر دانش آماری زیادی نداشته باشید) با بکارگیری نرم افزارهای موجود سخت نیست. 

در این پست به طور خلاصه ۱۰ ابزار آماری مورد استفاده در شش سیگما توضیح داده می‌شوند، و تشریح می‌شود که هر کدام از این ابزارها چه کاری انجام می‌دهند و چرا مهم هستند. برای شروع یادگیری شش سیگما آشنایی با این ابزارها بسیار مفید هستند.

۱- نمودار پارتو

نمودار پارتو از یک ایده به نام اصل پارتو مطرح می شود که بیان می دارد که حدود ۸۰٪ از نتایج حاصل از ۲۰٪ علل است. حتی در زندگی شخصی ما نیز نمونه‌هایی از آن را آسان قابل مشاهده است. به عنوان مثال، معمولاً ۲۰٪ از لباس‌های خودمان را ۸۰٪ از زمان می‌پوشیم، و یا به ۲۰٪ از موسیقی در آرشیو شده ۸۰٪ از زمان‌ها گوش می‌دهیم.

نمودار پارتو کمک می‌کند تا چگونگی این اصل را در مورد داده‌هایی که جمع‌آوری کرده‌اید، تجسم کنید. این نمودار برای تشخیص علل “بحرانی” از “چیزهای بی‌اهمیت” است که شما را قادر به تمرکز بر مهمترین مسائل می‌کند، طراحی شده است. به عنوان مثال، اگر شما اطلاعاتی در مورد انواع نقص در هر بار تولید یک محصول جمع‌آوری کنید، یک نمودار پارتو نشان می‌دهد که کدام نوع از نقص‌ها بیشتر شایع است، بنابراین شما می‌توانید انرژی خودتان را برای حل مشکلات مهم‌تر متمرکز کنید.

۲- هیستوگرام

هیستوگرام یک تصویر فوری از داده‌های عددی، پیوسته را فراهم می‌کند. هیستوگرام ها شما را قادر می‌سازد تا به سرعت مرکز و پراکندگی داده های خود را شناسایی کنید. این نمودار نشان می‌دهد که بیشتر داده‌ها مشاهده شده چه مقداری دارند، و همچنین حداقل و حداکثر مقادیر را نیز نشان می‌دهند. هیستوگرام همچنین نشان می‌دهد که آیا داده‌های شما نرمال هستند یا خیر، و می‌توانند به شما در پیدا کردن نقاط و داده‌های غیر معمول و پرت که ممکن است نیاز به تحقیق بیشتر داشته باشند، کمک نماید.

۳- Gage R&R

اندازه گیری درست برای بهبود کیفیت بسیار مهم است. به عنوان مثال: آیا شما می‌خواهید خودتان را با ترازوی که نتایج آن غیرقابل اعتماد است، وزن‌ کنید؟ آیا شما می‌خواهید از یک دماسنج که هیچ وقت دما را درست نشان نمی‌دهد، استفاده کنید؟ اگر نمیتوانید یک فرایند را به درستی اندازه‌گیری کنید، نمی‌توانید آن را بهبود ببخشید، در این شرایط تجزیه و تحلیل سیستم اندازه‌گیری و بررسی R&R قبل از هر اقدامی برای بهبود باید انجام شود. تجزیه و تحلیل سیستم اندازه‌گیری به شما کمک می‌کند تا تعیین کنید که آیا اندازه‌گیری‌های عددی پیوسته مانند وزن، قطر و فشار، تکرارپذیر و تجدیدپذیر (از دقت مناسب برخوردار) هستند، یا خیر.

۴- تجزیه و تحلیل توافق برای متغیرهای اندازه‌گیری وصفی

ابزار دیگری که برای اطمینان از داده‌های اندازه‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد، تجزیه و تحلیل توافقات بین بازرسان است. GAGE R&R برای بررسی دقت (تکرارپذیری و تجدیدپذیری) اندازه‌گیری‌های کمی مورد استفاده قرار می‌گیرد، برای بررسی قابلیت اطمینان به اندازه‌گیری‌های که به صورت وصفی می‌باشند، (به عنوان مثال اندازه‌گیری‌های که نتیجه آنها به صورت داده‌های رتبه‌ای نظیر خیلی خوب، خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف بیان می‌شوند)، از این ابزار استفاده می‌شود. 

۵- قابلیت فرایند

تقریباً هر فرآیندی دارای حدود مجاز پایین و بالا می‌باشد. به عنوان مثال، اندازه قطعات یک تامین‌کننده نمی‌تواند بیش از حد بزرگ یا خیلی کوچک باشد، زمان انتظار برای دریافت یک خدمت نمی‌تواند فراتر از آستانه قابل قبول باشد، وزن ظرف پر شده نمی‌تواند کمتر از یک مقدار حداقلی تعیین شده باشد.
تجزیه و تحلیل قابلیت فرایند نشان می‌دهد که چگونه فرآیند شما با مشخصات سازگار است و به شما برای شناسایی فرایندهای که ضعیف عمل می‌کنند، کمک می‌کند. معیارهای قابلیت فرایند اغلب با استفاده از شاخص‌های نظیر  Cpk, Ppk, DPMO و سطح سیگما بیان می‌شوند.

۶- آزمون T-Test

از آزمون T_Test برای مقایسه میانگین یک نمونه با مقدار هدف یا مقایسه میانگین دو نمونه با یکدیگر استفاده می‌شود. به عنوان مثال، یک شرکت که نوشیدنی‌های با حجم ۱۰۰۰ میلی لیتر تولید می‌کند با استفاده از آزمون one sample T-Test‌ می‌تواند بررسی کند که آیا میانگین ظروف پرشده در خط تولید برابر با ۱۰۰۰ میلی‌لیتر است یا خیر. یا به عنوان مثال اگر این شرکت شربت طعمدار مورد استفاده در نوشیندی‌های خود را از دو تامین‌کننده خریداری می‌کند با استفاده از Tow Sample T-Test‌می‌تواند بررسی که که آیا متوسط حجم شربت‌های طعمدار خریداری شده از دو تامین‌کننده متفاوت است یا خیر. 

۷- آزمون آنالیز واریانس

هنگامی که بخواهیم میانگین بیش از دو سری داده را با هم مقایسه کنیم بایستی از روش آنالیز واریانس (ANOVA) استفاده شود. به عنوان مثال زمانی که بخواهیم میانگین حجم پرشده در ظروف بسته‌بندی در ۳ شیف کاری مختلف را با هم مقایسه کنیم از روش  ANOVA استفاده می‌شود. همچنین ممکن است در تجزیه و تحلیل بیش از یک متغیر وجود داشته باشد به عنوان مثال مقایسه میانگین حجم پرشده در ظروف بسته‌بندی در ۳ شیف کاری و با ۲ دستگاه متفاوت. 

۸- رگرسیون

استفاده از رگرسیون به تعیین اینکه آیا یک رابطه بین خروجی‌ و یک یا چند عامل ورودی وجود دارد، کمک می‌کند. برای مثال، می‌توان از رگرسیون برای بررسی اینکه آیا ارتباطی بین هزینه‌های بازاریابی یک شرکت و درآمد فروش آن وجود دارد، استفاده نمود. هنگامی که رابطه بین متغیرها وجود دارد، می‌توانید از معادله رگرسیون برای توصیف رابطه و همین طور برای پیش‌بینی مقادیر خروجی برای یکسری مقادیر ورودی مشخص استفاده شود.

۹- طراحی آزمایش‌ها (DOE)

رگرسیون و ANOVA اغلب برای داده‌هایی که قبلا جمع‌آوری شده، استفاده می‌شوند. در مقابل، طراحی آزمایش‌ها (DOE) یک استراتژی کارآمد برای جمع‌آوری داده‌های ارائه می‌دهد. این امر اجازه می‌دهد تا به طور همزمان تغییرات یا تنظیماتی را بر روی چندین عامل (متغیر ورودی) انجام دهید و با انجام این کار روابط بین متغیرهای ورودی‌ و خروجی‌ها را شناسایی نماید. پس از جمع‌آوری داده‌ها و شناسایی متغیرهای ورودی مهم، می‌توان از DOE برای تعیین تنظیمات مطلوب برای هر یک از عامل‌ها (متغیرهای ورودی) جهت رسیدن به متغیر خروجی بهینه استفاده نمود.

۱۰- نمودارهای کنترل

هر فرایندی دارای یک تغییرپذیری طبیعی و ذاتی است، یک فرایند پایدار (و قابل پیش‌بینی) مشخصه محصولات و خدمات با کیفیت است. بنابراین مهم است بدانیم که یک فرایند دارای تغییرپذیری طبیعی است یا خیر (تحت کنترل است یا خیر). نمودارهای کنترل در زمانی که یک “علت خاص” سبب می‌شود تغییرپذیری طبیعی فرایند دچار تغییر شود، به شناسایی آن علت کمک می‌کند و پس از شناسایی علت خاص که سبب خارج از کنترل شدن فرایند شده است، می‌توان با انجام اقدام اصلاحی لازم آن مشکل را به صورت ریشه‌ای برطرف نموده تا اطمینان حاصل شود در آینده روند مطلوب فرایند ادامه خواهد یافت. 

نتیجه‌گیری

شش سیگما می تواند منافع قابل توجهی برای هر کسب و کار، در بر داشته باشد، اما استفاده از مزایای نیاز به جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها دارد. با استفاده از شش سیگما می‌توانید راه‌های مناسبی را برای بهبود و ایجاد تغییرات قابل و توجه و همچنین پایدار برای هر فعالیتی را که انجام می‌دهید (تولید یا ارائه خدمات) شناسایی نمایید. رسیدن به موفقیت در پروژه‌های شش سیگما نیاز اغلب نیاز به کارشناسان خبره در زمینه علم آمار ندارد. استفاده از نرم‌افزارهای آماری مانند Minitab اجرای پروژه‌های شش سیگما را بسیار آسان می‌کند. شما می‌توانید با استفاده از این نرم افزارها کارهای آماری مربوط به بهبود کیفیت را انجام دهید و داده‌های خود را با اطمینان تجزیه و تحلیل نمایید.

برگزاری دوره آموزشی شش سیگما با نرم افزار Minitab

جهت برگزاری دوره آموزشی شش سیگما با نرم افزار Minitab‌ می‌توایند با ما تماس بگیرید.