معرفی منابع عدم قطعیت اندازه گیری در آزمایشگاه‌های پزشکی
۰- مقدمه بر ارزشیابی عدم قطعیت در آزمایشگاه پزشکی
در هر اندازه گیری، منابع مربوط به عدم قطعیت اندازه گیری باید مشخص شوند. انواع و تعداد منابع ایجاد عدم قطعیت اندازه‌گیری به تعریف اندازه‌ده، ماهیت و انجام اندازه‌گیری بستگی دارد، که با عدم قطعیت اندازه گیری هدف هدایت می‌شود. در اندازه گیری‌های شیمیایی و بیولوژیکی در آزمایشگاه های تشخیص طبی، تعداد زیادی از منابع ایجاد عدم‌قطعیت به طور معمول وجود دارد. در ادامه یک لیست غیر جامع از منابع احتمالی ایجاد عدم قطعیت که در بسیاری از اندازه گیری ها در آزمایشگاه های پزشکی وجود دارند، آورده شده است:
۱- منابع عدم قطعیت اندازه گیری در مرحله پیش از آزمون:
۱-۱- مشخصات اندازه‌ده؛
۱-۲- متغیرهای درون فردی (روزانه، فصلی، روزه‌دار/غیر روزه‌دار)؛
۱-۳- نمونه‌برداری، از جمله آماده سازی فرد (مواد افزودنی لوله، وضعیت، استاز وریدی)؛
۱-۴- حمل و نقل نمونه‌ها؛
۱-۵- جابجایی و نگهداری نمونه‌ها (زمان، دما)؛
۲- منابع عدم قطعیت اندازه گیری در مرحله آزمون:
۲-۱- آماده‌سازی نمونه‌ها (زیر نمونه‌ها)
۲-۲- خواص نمونه به غیر از اندازه‌ده (مانند غلظت مولفه‌ها ماتریس)
۲-۳- شرایط محیطی، مانند دما، رطوبت و گرد و غبارکه بر روی دستگاه های اندازه گیری تاثیر می‌گذارد؛
۲-۴- آزمایشگاه (ها)، از جمله تفسیر روش اندازه گیری و خواندن نشانگرهای سیستم اندازه گیری؛
۲-۵- انتخاب در روش اندازه گیری، از جمله شرایط دقت؛
۲-۶- سیستم اندازه گیری؛
۲-۷- معرف‌ها، شامل اختلاف بین بچ‌ها؛
۲-۸- کالیبراسیون (ها)، از جمله تفاوت های بین بچ‌ها و تغییرپذیری مواد مرجع (ها)
نکته: عدم قطعیت اندازه گیری مقدار اختصاص داده شده به کالیبراتورها توسط تامین کننده یا تولید کننده یکی از منابع معمول ایجاد عدم‌قطعیت است
۲-۹- جزئیات اندازه‌گیری، شامل مقدار ریکاوری روش، تابع کالیبراسیون، تصحیح بلانک و مدل اندازه‌گیری؛
۲-۱۰- داده های مرجع؛
۳- منابع عدم قطعیت اندازه گیری در مرحله پس از آزمون:
۳-۱- نرم افزار، از جمله الگوریتم‌ها، و
۳-۲- گزارش‌دهی.
۴- ارائه یک مثال
مراحل انجام آزمون اندازه‌گیری میزان کراتینین در سرم انسانی در شکل ۱ نشان داده شده است. نتیجه کراتینین همراه با سن، جنس و منشاء قومی بیمار مورد استفاده قرار می گیرد تا میزان فیلتراسیون تخمینی گلومرولی (eGFR) محاسبه شود که نشان دهنده بیماری مزمن کلیه (CKD) است. تجزیه و تحلیل با استفاده از یک تجزیه کننده شیمیایی انجام می‌شود. این سیستم از یک سیستم واکنش دهنده کراتینین استفاده می‌کند که از بیلی روبین اکسیدان استفاده می‌کند.
شکل ۱: گام های اصلی در روش اندازه گیری برای تعیین غلظت کراتینین در نمونه های سرم.
برای مثال ارائه شده فوق در شکل ۲ منابع ایجاد عدم‌قطعیت با استفاده از یک نمودار استخوان ماهی (نمودار ایشکاوا) نشان داده شده است.
شکل ۲: نمودار استخوان ماهی برای شناسایی منابع ایجاد عدم قطعیت مرتبط با تعیین کراتینین در سرم
برگزاری دوره آموزشی تخمین عدم قطعیت اندازه‌گیری در آزمایشگاه‌های پزشکی
جهت هماهنگی برای برگزاری دوره “محاسبه عدم قطعیت اندازه گیری در آزمایشگاه های پزشکی” می‌توانید با ما تماس بگیرید.
2 Comments
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
با سلام واحترام
ضمن تشکر از ترویج استاندارد سازی در حوزه پزشکی ، سوال اساسی اینست که با نبود مراجع ملی استاندارد که شامل مراجع گواهی شده و مراجع ملی استاندارد که حتی یک توانمندی کالیبراسیون و اندازه گیری cmc در کشور ثبت نشده است چگونه میتوان به محاسبات عدم قطعیت دست یافت؟
با سلام
در بحث استاندارد سازی در حوزه شیمی وپزشکی نیاز به ایجاد بانک مرجع داده در CCQM تحت نظارت مرکزملی اندازه شناسی هر کشور تعریف شده است.